Na het zien van de indrukwekkende docu Kurt Cobain: Montage of Heck kregen wij de kans op een interview met Brett Morgen, de regisseur, die op dat moment in Amsterdam was. Deze kans konden we niet aan ons voorbij laten gaan en achteraf gezien terecht. Deze man heeft iets unieks neergezet en het was mooi te horen hoe het proces tot stand was gekomen, maar ook hoe hij het heeft ervaren om in het leven van een van de meest tot de verbeelding sprekende muziek legendes te duiken.
Hoe ben je betrokken geraakt bij dit project?
Ik heb hier eigenlijk twee antwoorden op.
Ik zoek ten eerste altijd naar een onderwerp waar ik wat mee kan en dat zijn er niet veel. Daarbij wil ik in mijn films ook wat experimenteren, zodat het een echte ervaring wordt. Er is daarbij een verhaal en onderwerp nodig die eruit springen om zoiets te creëren. Met Kurt Cobain vond ik een artiest die zichzelf op vele manier uitte in de media zowel visueel als mondeling. Hij maakte naast muziek zelf ook veel filmpjes, hij fotografeerde, schilderde, deed aan beeldhouwen, maakte korte animaties, maar ook geluidsopnames en soundtracks bij films. Bij elke vorm was het duidelijk dat hij een stukje van zichzelf er in stopte. Zijn ervaringen komen zo sterk terug in alles wat hij maakte of dat nou als 3 jarige was of vlak voor zijn dood. Voor mij was het gewoon een unieke kans om niet van buiten naar binnen te gaan in iemands leven, maar vanuit het leven van Kurt Cobain naar buiten te kijken hoe hij alles zag en daar een beeld van te schetsen. Het is natuurlijk extra bijzonder omdat de persoon zoveel betekende voor zoveel mensen. Aan de andere kant zou ik deze film net zo waarderen als het zou gaan over Bob Smith, want het verhaal wordt hier echt vanuit de persoon Kurt verteld en niet vanuit de leadzanger van Nirvana of het popicoon De persoon zelf staat hier centraal, het feit dat deze film over iedereen zou kunnen gaan en zou het niet minder bijzonder maken.
Ten tweede en dit staat er deels los van, maar eigenlijk ook niet.
Ik heb een paar films gemaakt die over oudere mannen gingen, zoals The Kid Stays in the Picture en Crossfire Hurican over The Rolling Stones. Dat waren eigenlijk onderwerpen die meer tot mijn vader zijn generatie en ouderen spraken. Maar met Kurt Cobain had ik een onderwerp over iemand van mijn generatie. Ik ben even oud als dat Kurt geweest zou zijn, we zijn in dezelfde tijd opgegroeid en zijn dus op veel manieren door de dezelfde dingen beïnvloed. Rond dezelfde leeftijd hebben we allebei de scheiding van onze ouders meegemaakt, maar ook angsten en verslavingen hebben een rol in mijn leven gespeeld. Toen Kurt Cobain met Nirvana ineens keihard doorbrak binnen muziek en popcultuur voelde dat als een overwinning voor mijn generatie. Daar voor was deze muziekstroming heel erg underground en ineens niet meer. Ineens hadden we een stem buiten de popcultuur van de 80’s. Ik had niets met de popcultuur en de tv cultuur van de jaren 80 waar heel veel aan mij voorbij is gegaan, heb bijvoorbeeld nooit iets van de Cosby Show gezien. Maar met opgroeien zag ik dat we veel dezelfde programma’s keken zoals Speedracer, wat specifiek hoorde bij de tijd waarin Ik zelf opgroeide en daardoor voelde het ook alsof het verhaal ook een stuk van mijzelf was, omdat ik veel dezelfde ervaringen op dezelfde leeftijd deelde met Kurt. Dit maakt het ook een universeel verhaal, want ondanks dat een groot deel van het verhaal zich in de jaren ‘70 en ‘80 afspeelde grijpt het nu ook aan. Kurt zijn verhaal is net als zoveel klassieke verhalen, bijvoorbeeld van Richard III, waarbij het niet uitmaakt wanneer het verhaal zich afspeelt. Dat is bijzonder, omdat niet alle bijzondere muzikanten dit soort verhalen hebben en niet iedereen met zo een bijzonder verhaal weet uit te groeien tot een bijzonder persoon.
Jij hebt toegang gehad tot eigenlijk al het persoonlijke materiaal van Kurt Cobain. Hoe was het om zo door iemands hele leven te spitten en hoe wist je wat te gebruiken?
Het antwoord daarop zal minder tot de verbeelding spreken dan je zou verwachten. Terwijl ik door alle spullen ging was ik net als een chirurg en dus vooral analytisch bezig. Helemaal omdat het zoveel was moest alles eerst goed geclassificeerd worden, zodat ik daarna op kantoor er echt mee aan de slag kon. Al het materiaal vertelde zo het verhaal dat ik qua schrijfwerk er geen werk aan had en dat het al snel duidelijk werd hoe en of het gebruikt zou worden in de film. Ik kwam zelf behoorlijk neutraal in het project terecht. Ik kende Kurt Cobain, zijn muziek met Nirvana en zijn tragische dood, maar was geen uitgesproken fan of had een bepaald beeld van hem. Ik leerde door al het materiaal echt de persoon kennen, door middel van ongefilterde ervaringen welke hij had opgenomen of op een andere manier had vastgelegd. Op deze manier had ik het gevoel dat ik de persoon Kurt Cobain echt leerde kennen. Na het afronden had ik het gevoel Kurt Cobain beter te kennen dan menig familielid en vriend.
Hij verzon ook veel in interviews, daarom heb ik ook weinig gebruikt van de opgenomen interviews. Alleen waarvan ik het gevoel had dat er bruikbare dingen in zaten, omdat het daar wel echt voelde wat hij vertelde. Iedereen die ik interviewde over hem vertelde hetzelfde, dat hij eigenlijk met iedereen meepraatte. Niet zozeer dat hij het niet altijd met iedereen eens was, maar meer om dat hij niemand tegen de schenen wilde schoppen. Vele zeiden ook dat hij heel erg ingetogen was en weinig vertelde, maar als ik kijk naar de periode waarin hij bekend werd was hij juist heel aanwezig en uitgesproken, vaak misschien meer in daden dan in woorden. Om een voorbeeld te geven hij heeft op zijn 24ste een interview sessie gedaan van 25 uur(!!!), ik ben nu 46 en ik zou nog geen 25 uur kunnen vol lullen. Hij nam destijds zijn pasgeboren dochter mee naar de MTV Awards, waar ik nog niet eens een tweet of een post plaats van mijn kinderen. Hij baalde er vooral van dat mensen negatief over hem schreven. En eigenlijk is dat apart, want veel grote namen hadden verslavingen waar eigenlijk weinig aandacht aan werd besteed. Neem bijvoorbeeld Bob Dylan, welke jaren met een heroïne verslaving zat en niemand die daar over schreef en zo zijn er nog meer grote sterren.
Je hebt ook veel beeld materiaal gebruikt van tekeningen en geschreven teksten tot cartoons die hij maakte. Er zit echter ook een geanimeerd stuk over zijn jeugd in waarbij we hem als verteller horen. Hoe ben je er toe gekomen dat te gebruiken?
Er zit veel animatie in de film, bijna de helft is gevuld met animatie. Jij bedoeld natuurlijk dat stuk wat niet door hemzelf getekend is?
Ja dat klopt.
Toen ik door alle spullen ging, werkte ik me ook door 200 uur aan ingesproken materiaal en geluidsopnames van muziek. Daar heb ik stukjes van uitgeknipt, zoals het stukje over Tracy’s huis wat uiteindelijk een stukje van 6 minuten werd. Toen ik dat stukje had vond ik het al zo indrukwekkend dat ik het niet wilde afzwakken met beeld, maar ja 6 minuten zwartbeeld met alleen geluid gaat niet werken met een film. Met het materiaal welke ik van Kurt had kon ik er geen goed beeld van schetsen en het moest wel tot leven komen. Na een jaar zoeken naar de juiste animator kwam ik Hisko Hulsing zijn werk tegen en ik had het gevoel dat hij met zijn visie het beeld van Kurt zijn verhaal goed zou kunnen uitbeelden.
Met de interviews heb je voor het eerst alle familieleden kunnen spreken, die een belangrijke rol in zijn leven hadden, zoals zijn moeder, vader en stiefmoeder en zusje. Ook inyterviews met zijn ex vriendin, zijn weduwe Courtney Love en bas gitarist Krist Novoselic ontbreken niet.
Wat wel opviel is het ontbreken van Dave Grohl. En ik weet dat dit natuurlijk heel vaak gevraagd is, maar waarom is dat?
Het was niet nodig voor deze film, met de interviews die ik had werd eigenlijk het hele verhaal verteld en ik had nergens het gevoel dat er gaten in het verhaal zaten. Deze film gaat natuurlijk over Kurt Cobain en niet zozeer over Nirvana, anders had ik ook Chad en Osbourne kunnen interviewen. Dave komt eigenlijk pas laat in het plaatje van Kurt voor, waarbij het meer draait om het gezin Cobain. Ook het stuk van Krist is op zich maar klein, maar Krist is dan wel een jeugdvriend van Kurt, waar Dave meer een onderdeel van de band was. Krist was ook een onderdeel van zijn leven geweest wanneer Kurt gewoon in Aberdeen gebleven en niet beroemd geworden, hij was een van zijn oude en beste vrienden. Ik moet eerlijk zeggen met alle vragen over dit onderwerp had ik beter wel een stuk kunnen gebruiken, dat had een hoop vragen gescheeld. Maar om eerlijk te zijn was de film in principe al af toen ik Dave gesproken had en hoewel een goed interview, kwam er niets nieuws aan het licht wat eventueel bruikbaar was.
Hoe was het om de rest van de naasten van Kurt Cobain beschikbaar te krijgen voor interviews, omdat er ook veel verhalen de rondte gingen dat vele niets meer met elkaar te maken zouden willen hebben en ook niet aan gezamenlijke projecten willen werken?
Het ging eigenlijk best soepel. Ik begon met het benaderen van het management van Nirvana en deze waren al snel razend enthousiast. Ik had toen ook net de documentaire over de Roling stones Crossfire Hurricane afgerond en daar waren ze best enthousiast over. Wat familie betreft, zodra bekend werd dat Frances Cobain aan boord kwam als producent, wilde iedereen meewerken.
Als regisseur heb je tot nu toe alleen maar documentaires gemaakt als features, naast je reclame en video werk, waarom is dat?
De ervaring is niet zo heel anders, maar ik maak ook niet zozeer documentaires in de meest traditionele zin van het woord. De enige vergelijking die je kunt maken met echte documentaire makers is, dat ik net als zij op zoek ben naar de waarheid. Trouwens alle filmmakers, of het nu een fantasie verhaal is of niet, proberen een waarheid te creëren. Het wil niet zeggen dat Montage of Heck geen documentaire is, maar de definitie van een documentaire tegenwoordig is niet te vergelijken met een documentaire van vroeger.
Wat is het grootste verschil in benadering van een documentaire zoals dat van Crossfire Hurricane in vergelijking met Montage of Heck?
Je moet elke film sowieso anders benaderen om de juiste feeling te vinden. Het grootste verschil tussen beide films was toch wel de verantwoordelijkheid voor het eindresultaat. Bij Crossire Hurricane had ik te maken met producenten en dergelijke die een eigen beeld hadden en die bepaalde wanneer de film af was. Bij Montage of Heck had ik vrij spel, ik bepaalde wat er in kwam en wat niet en alleen ik bepaalde wanneer de film af was. Er is dus ook niets wat ik er in wilde en niet gered heeft het eindproduct, het is ook precies zoals de laatste montage. Het enige wat nog gebeurd is, is dat er met editing ongeveer een half uur van de speeltijd is afgehaald, maar qua materiaal zit alles erin wat ik erin wilde hebben. Ik denk dat we het beste materiaal hebben gebruikt om dit bijzondere verhaal te vertellen en zoals ik al eerder zei dat als deze documentaire over een bob Smith gegaan was, was het niet minder boeiend geweest zo sterk was het materiaal.
Je had van te voren niet echt een mening over de persoon Kurt Cobain, waardoor je vrij en zonder voordelen aan het project kon beginnen. Maar nu aan het einde met de film die af is, welk beeld heb je nu over de persoon Kurt Cobain?
Ik mag hem heel graag en ik denk dat hij een pure artiest/kunstenaar was. Niet zozeer een zanger of muzikant, maar een artiest. Hij was niet aan het werk om iets te maken, hij maakte het gewoon en misschien dat dit later veranderd zou zijn. Maar hij creëerde om dat het bij hem hoorde niet omdat hij dat moest of iemand hem dat opdroeg. Hij bleek ook een stuk romantischer dan ik gedacht had en bleek ook veel meer humor te hebben. Ik hoop ook dat het verhaal een bepaald begrip oproept over waar hij stond in het leven en hoe hij daar terecht is gekomen los van de muziek.
Waarom moeten we deze film zien?
Fans moeten het sowieso zien, want dit geeft een uniek beeld waardoor vele hem misschien alleen maar meer gaan waarderen. En buiten dat bestaat ongeveer 85% – 90% van deze film uit nooit eerder vertoond materiaal.
Ik kan garanderen dat niemand iets zoals dit eerder heft gezien. Deze film gebruikt zo een unieke manier om het verhaal uit te drukken, dat het continue blijft verassen en dat het een echte ervaring wordt. Deze film is ook echt gemaakt voor de bioscoop, de basis is een verhaal over een jongen waar heel veel documentatie over is, waardoor het ook een unieke kijk is. Bij het Sundance Film Festival en het Berlijn festival, waar we de film vertoond hebben, waren de mensen ook razend enthousiast. En dat waren geen Nirvana fans, maar filmliefhebbers en ook daar gingen ze uit hun dak en vonden ze het een waanzinnige kijkervaring.
In de bioscoop is de extra ervaring van het geluid en dat heeft te maken met de geluidsmix die ik gebruik, welke verschilt met de dvd/blu-ray versie. Waarbij ik moet zeggen dat wanneer je deze film thuis kijkt je hem met koptelefoon op moet kijken of met surround geluid. Mochten beiden niet voor handen zijn, zet dan op zijn minst je tv keihard in verband met de concert scenes
Wij kunnen achteraf alleen maar zeggen ga dat zien en als je de kans hebt in de bioscoop, want deze documentaire verdient het om op groot beeld en met fantastisch geluid ervaren te worden.